24 uur vrede

Langs de Anna Amalia Bibliotheek, het Democratieplein en het residentiële kasteel parkeren we de Taycan en gaan te voet verder, volgens het adagium van Johannes Wolfgang von Goethe: Je bent pas echt geweest waar je hebt gelopen". We bereiken het tuinpaviljoen, het eerste huis van de schrijver in Weimar. Dit was in 1776. In dit schilderachtige park aan de oever van de rivier de Ilm componeerde hij zijn Elzenkoning. Tegenwoordig maakt de ballade deel uit van het basiscurriculum voor Duitse schoolkinderen. Zijn huis op het Frauenplan kunnen we alleen van de buitenkant zien. Hier stierf hij in 1832.

Aan de overkant, meer alleen dan ooit, klatert zachtjes de fontein van Goethe. Niet ver daarvandaan staat een oude Thüringer worstjes te grillen. Slechts 500 meter verderop, op het plein van het Nationaal Theater, viert een monument de grote intellectuelen van de stad: Goethe natuurlijk, maar ook zijn tijdgenoot Friedrich von Schiller. De tovenaarsleerling ontmoet De brigands. Deze grote literaire figuren maakten deel uit van de gouden eeuw van Weimar. Daarna, rond 1850, kwam de Zilveren Eeuw van de componisten Franz Liszt en Richard Wagner. In de 20e eeuw was de stad opnieuw het toneel van een esthetische revolutie, met de oprichting van de Bauhaus-school in 1919. Met dit staatsinstituut hoopte de architect Walter Gropius de kunst te bevrijden van de industrialisatie en te werken aan een opleving van vakmanschap en toegepaste kunst. Vorm volgt functie: dit was het credo van de pioniers van het modernisme die wereldwijd voor een revolutie in de architectuur zorgden. Net als het klassieke Weimar staan het Bauhaus en zijn locaties in Weimar, Dessau en Bernau op de Werelderfgoedlijst van UNESCO.

We zijn net terug van onze duik in de kindertijd. De batterij staat op 100%. We zijn op weg! Een paar kilometer verderop ontdekken we een bijzonder landschap: bijzondere zandsteenformaties die in miljoenen jaren door wind en water zijn gevormd. Onze aardrijkskundelessen over platentektoniek en continentverschuiving komen weer boven. Onze gedachten worden al snel onderbroken door de oversteek van de Elbe. Het is een vredige rivier, als een naad op de kruising van twee landen: aan de ene kant Bad Schandau in Saksen, aan de andere kant Děčín in Tsjechië. Vlakbij de grens staat Lilienstein, het hoogste punt in het Nationale Park Sächsische Schweiz. Vanaf daar kunnen we de Onze-Lieve-Vrouwekerk van Dresden zien. Als we in deze richting verder rijden, komen we langs het mooie stadje Pirna. We leren dat de schrijver Theodor Fontane hier werkte als apothekersassistent. De Saksische hoofdstad viert ook Goethe en Schiller, evenals andere grote namen uit de wereldliteratuur, wiens standbeelden de ingang van de Semperoper van Dresden sieren. Dit operagebouw, dat meerdere keren werd verwoest, draagt de naam van de architect, Gottfried Semper. Tijdens de openingsfestiviteiten in 1878 werd hier Iphigenia in Tauris van Goethe opgevoerd. Tegenwoordig heerst hier stilte.

Amateurreizinger, zijn gedachten gingen altijd terug naar zijn vaderland, zijn rivieren, meren, dammen en bossen, vooral als hij er niet was. Hij sprak er altijd over. Hij noemde de vele steegjes in Brandenburg en West-Pommeren de "groene bosjes van het reizen", verwijzend naar het dikke bladerdak dat ze in de zomer bedekken.

In zijn Peregrinations hrough the Brandenburg March roept de schrijver en theatercriticus de Oderdelta op, die zich over 60 km uitstrekt langs de huidige grens met Polen. Zijn belangrijkste werk, Effi Briest, werd gepubliceerd in 1896, twee jaar voor zijn dood. Een fietspad viert zijn nagedachtenis, van zijn huis in Bad Freienwalde tot het bronzen borstbeeld voor de apotheek van zijn vader in Letschin. Het wordt vaak vergeten dat Theodor Fontane's voornaam Heinrich was. Zijn werk daarentegen heeft een onuitwisbare indruk achtergelaten.

Een uitzonderlijk talent, een van 's werelds meest begaafde pianisten. Zijn beroemdste werk? Symfonie nr. 5, waarin iedereen de eerste vier noten van het openingsmotief kent: drie korte, één lange. Hij begon zijn gehoor te verliezen voor hij 30 was; hij was nog geen 50 toen hij volledig doof werd. Toch bleef hij componeren, luisterend met zijn ogen. Op Bonngasse 20 zien we de barokke stenen gevel van zijn geboortehuis, nu een museum. De aangrenzende gebouwen herbergen een concertzaal voor kamermuziek en de archieven van Beethoven. Wie weet zat de componist daar niet, bij het raam, Schillers beroemde Ode aan de vreugde te vereeuwigen in het 4e deel van zijn Symfonie nr. 9, die Europa twee eeuwen later, in 1972, koos als hymne? Het genie met het ontembare haar zwierf graag door het nabijgelegen Zevengebergte, vooral over de Petersberg aan de westelijke rand. Hier, in het gelijknamige hotel op 333 m hoogte, zijn de grootste staatshoofden neergedaald, van president Eisenhower van de VS tot de laatste keizer van Abessinië, Haile Selassie, via Leonid Brezjnev, secretaris-generaal van de CPSU, en vervolgens zijn opvolger Michail Gorbatsjov.

Koningin Elizabeth II en Bill Clinton hebben ongetwijfeld neergekeken op de rivier die Heinrich Heine in zijn satirische epos Duitsland, A Winter's Tale uit 1844, "Vadertje Rijn" noemde. 1.233 km lang. Ooit een symbool van verdeeldheid, verspreidt de grensrivier nu haar soevereine kalmte en belichaamt ze begrip tussen Europese staten. We bewonderen hem in stilte in al zijn pracht.